علیرضا منافی
با آغاز به کار دولت سیزدهم، بسیاری از کاربران در ایران، از افت سرعت اینترنت گلایه دارند و برخلاف اینترنت رایگان همگانی و بهبود زیرساخت‌های اینترنت که ابراهیم رئیسی در جریان تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری وعده می‌داد، دولت او نیز همانند دولت‌های قبلی، برای جلوگیری از دسترسی شهروندان به اینترنت آزاد، سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای را در دستور کار خود قرار داده است. اختلال و کندی اینترنت در ماه اخیر به اوج رسیده و واکنش‌های منفی بسیاری از کاربران را به همراه داشته است.
عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات دولت سیزدهم، در مهرماه ۱۴۰۰، در واکنش به شکایات شهروندان درباره کیفیت پایین اینترنت، با تایید وجود اختلال دستور پیگیری این موضوع را صادر کرد و از رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی خواست تا با همکاری مدیرعامل شرکت زیرساخت، راهکارهای رفع مشکلات را ارائه کنند و گزارش اقدام‌های اجرایی را به اطلاع مردم برسانند. چند روز بعد، مدیرکل حفاظت از حقوق مصرف‌کننده سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در پاسخ به دستور وزیر ارتباطات اعلام کرد: «بررسی‌هایی که داریم، در تک‌تک شهرها اپراتورها بالاتر از تعهدات خودشان عمل کردند. برخی دانلودکننده‌اند و توقع سرعتی بالاتر دارند.» او همچنین اظهار داشت: «خوشبختانه تعداد شکایات امسال در مقایسه با سال گذشته در شش ماه اول سال، کاهش یافته است.»
رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نیز در واکنش به شکایات کاربران از کیفیت اینترنت اعلام کرد: «با برگزاری آنلاین کلاس‌های درس، حجم استفاده از اینترنت به میزان قابل‌توجهی افزایش یافته است که این امر موجب کندی سرعت اینترنت شده است.» این در حالی است که بیشتر سکوهای برگزاری کلاس‌های آنلاین روی شبکه ملی اطلاعات‌اند که نمی‌تواند کاهش سرعت اینترنت بین‌المللی را سبب شود.
اختلالات و کاهش سرعت اینترنت در دولت ابراهیم رئیسی موضوعی نیست که بر کسی پوشیده باشد. روزنامه جمهوری اسلامی بعد از اظهارات رگولاتوری درباره نبود اختلال در اینترنت، نوشت: «سرعت اینترنت در دولت رئیسی کاهش یافته است. این کاهش، در عملکرد گوگل کاملا تشخیص داده می‌شود.»
به گفته برخی از فعالان حوزه اینترنت و ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت، بر اساس الگوی مصرف اینترنت در ایران، هر شش ماه باید ۲۰ تا ۳۰ درصد به پهنای باند افزوده شود اما از شروع به کار دولت رئیسی، پهنای باند اینترنت بین‌المللی افزایش نداشته است. مجوز واردات و افزایش پهنای باند را شورای عالی فضای مجازی صادر می‌کند؛ نهادی که به‌فرمان رهبر جمهوری اسلامی تشکیل شده است و به دلیل سانسور و محدود کردن آزادی بیان در اینترنت، تحت تحریم آمریکا است و چندین ماه است که صدور این مجوز متوقف شده است.
کاهش عمدی پهنای باند (Throttling) که سال‌ها از طریق آی‌اس‌پی‌ها اعمال شده است، امری بی‌سابقه و تصادفی نیست و در ماه‌های اخیر این اختلالات بیش از پیش کاربران در ایران را در اتصال به اینترنت با مشکل مواجه کرده است. رادار‌های ابرآروان نیز که وضعیت اینترنت ایران را بر اساس اطلاعات زیرساخت کشور دنبال می‌کند، از به اوج رسیدن اختلالات اینترنت در شهرهای مختلف ایران خبر می‌دهد.
رئیس هیئت مدیره شرکت شاتل اختلالات پهنای باند اینترنت را با طرح صیانت از حقوق کاربران مرتبط می‌داند و عنوان کرده است که «پهنای باند اینترنت بین‌الملل افت داشته است. برای ترافیک داخلی هیچ محدودیتی به وجود نیامده و تمام محدودیت‌ها مربوط به اینترنت بین‌الملل است».
بسیاری از شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت سعی دارند با کاهش عمدی پهنای باند، ترافیک و ازدحام در شبکه را کنترل کنند. شرکت ارتباطات «مبین نت» از جمله ارائه‌دهندگانی است که کاربرانش بیشترین نارضایتی را از سرویس‌های آن ابراز داشته‌اند. این شرکت با سوق دادن بخشی از کاربران به سمت استفاده از سرویس‌های گران‌قیمت، رفع مشکل را وعده داده است اما کاربران همچنان از کیفیت اینترنت این اپراتورناراضی‌اند و با پیگیری از امور مشترکین این اپراتور هم به نتیجه نرسیده‌اند. این شرکت در ماه‌های گذشته، «ارتقای ظرفیت در لایه‌های مختلف شبکه» و «تغییر موقعیت مکانی مودم کاربران» را از دلایل اختلالات اینترنت برشمرده است.
پارسا یوسفی، عضو کمیته برنامه‌ریزی گروه گردانندگان اینترنت، اظهار داشته است: «گراف‌های رادار ابرآروان نشان می‌دهد که روی بعضی از پلتفرم‌های ایرانی هم اختلال داریم. با این حال، این پلتفرم‌ها اختلال ندارند و به‌خوبی در حال فعالیت‌اند. احتمالا ارتقای سیستم فیلترینگ در جریان است یا در شبکه زیرساخت تغییراتی در حال رخ دادن است که این اختلالات را سبب شده است.»
بر اساس شواهد، اختلالات و محدودیت‌های اخیر را نمی‌توان تنها ناشی از افزایش نیافتن پهنای باند دانست و بر اساس اختلالاتی که در سرویس‌های زیرساختی دی‌ان‌اس و پروتکل‌های تی‌سی‌پی نیز دیده می‌شود، محدودیتی نظام‌مند اعمال شده است. اقدام‌های همراه اول و ایرانسل با تغییر دی‌ان‌اس و نحوه مسیریابی و محدودسازی آی‌پی در راستای مسدودسازی و ایجاد اختلال در کلاب هاوس، نمونه‌ای از ایجاد اختلال و مسدودسازی با استفاده از زیرساخت‌های اینترنتی است.
ریشه رویکرد دولت ابراهیم رئیسی در مسدودسازی دسترسی شهروندان به اینترنت آزاد را می‌توان در سخنان اخیر رهبر جمهوری اسلامی یافت: «در فضای مجازی به‌معنای واقعی کلمه جهاد کنید.» و به این ترتیب ابراهیم رئیسی نیز بنا به دستور رهبر جمهوری اسلامی، در تاریخ ۲۰ مهر، در جلسه شورای عالی فضای مجازی «سالم‌سازی» و «ایمن‌سازی» فضای مجازی و تکمیل شبکه ملی اطلاعات را خواستار شد.
منتشر شده در ایندیپندنت فارسی
بدون دیدگاه