علیرضا منافی
دانشگاه آزاد اسلامی که برای ورود دانشجویان به سامانه آموزشیار آنها را به استفاده از اپلیکیشن آیگپ سوق می‌داد، در اقدامی جدید حضور آنها در کلاس‌های درس سامانه «دان» را منوط به پرداخت کامل شهریه کرد.
از هفته‌های پایانی سال ۱۳۹۹ هم‌زمان با شروع ترم جدید دانشگاه آزاد اسلامی برای ورود به سامانه آموزشیار، تایید دو مرحله‌ای تعریف شده است و این کد تایید با شماره دانشجو در پیام‌رسان آیگپ ارسال می‌شود و اگر دانشجو این پیام‌رسان را نداشته باشد باید دو دقیقه صبر کند تا بتواند از راه دوم که همان کد تصویری است به سامانه وارد شود. نکته جالب توجه آنکه طی این مدت دو دقیقه از طریق سامانه آموزشی تبلیغات برای دانشجویان به نمایش گذاشته می‌شود. اینکه «چرا باید دانشجویان برای دریافت خدمات دانشجویی مجبور به تماشای تبلیغات باشند؟»، می‌تواند این تردید را تقویت کند که آیا از دانشجویان برای افزایش تعداد کاربر آیگپ استفاده شده است.
داستان همکاری آیگپ با دانشگاه آزاد زمانی بیشتر جلب توجه کرد که در هفته دوم اردیبهشت‌ماه آیگپ با ارسال پیامی برای دانشجویانی که قرار بوده از خدمات آنلاین سامانه بهره ببرند، از آنها خواسته بود تا برای بررسی پرونده خود به آدرسی که ارسال شده، مراجعه کنند. در حالی که دانشجویان بر اساس ادبیات این پیام فکر کرده بودند که از سمت دانشگاه ارسال شده است؛ اما واحدهای دانشگاهی مختلف نسبت به این پیام واکنش نشان دادند و از این اتفاق اظهار بی‌اطلاعی کردند. در همین راستا دانشگاه آزاد واحد غرب در کانال تلگرامی‌اش واکنش خود را این‌چنین ابراز کرد: «ادبیات خاص استفاده شده در پیامک، از سوی آیگپ نیز به گونه‌ای تنظیم شده که دانشجویان تصور کنند این پیام هشدارآمیز از سوی دانشگاه ارسال شده، درحالی‌که کاملا تبلیغاتی و با “سوءاستفاده از ترس احتمالی دانشجویان از نوع تنظیم ادبیات پیامک”، صرفا برای دانلود یک اپلیکیشن طراحی شده است!»
به بیان دیگر آیگپ با استفاده از اطلاعات شخصی کاربران پیامی مبنی بر بررسی و تطبیق پرونده تحصیلی دانشجویان ارسال کرده بود، درحالی‌که آدرس ارسال شده لینک دانلود نرم‌افزار آیگپ است.
به صورت مشخص در این تبلیغات هدفمند اطلاعات کاربران از سوی دانشگاه آزاد در اختیار آیگپ قرار داده شده است؛ علاوه بر اینکه بعد از ورود به صفحه دانلود نرم‌افزار اعتماد دانشجویان به این پیام‌رسان خدشه‌دار می‌شود؛ آیا از اساس دانشجویان نسبت به دانشگاه آزاد اعتماد خود را از دست نخواهند داد که اطلاعات دانشجویی آنها را در اختیار طرف سومی قرار داده است که به جای ارائه خدمات، از آنها به عنوان گروه هدف تبلیغاتی بهره برده است؟
از طرفی مدیران آیگپ ادعا می‌کنند که تمامی پیام‌ها در آیگپ رمزنگاری می‌شوند و آیگپ از دو کلید استاندارد رمزنگاری پیشرفته برای رمزگذاری متقارن استفاده می‌کند و تماس به صورت P2P است. با این وجود، از طرف دیگر مدیرعامل آیگپ می‌گوید در صورت تخلف کاربر و درخواست مراجع قضایی اطلاعات و فعالیت‌های کاربر در اختیار مراجع قضایی قرار خواهد گرفت. حال سوال اینجاست: «اگر تمام اطلاعات و فعالیت‌ها تحت عنوان حقوق خصوصی کاربر مورد محافظت قرار می‌گیرد، پس در صورت تخلف، آیگپ کدام اطلاعات و فعالیت‌ها را در اختیار نهادهای قضایی قرار خواهد داد؟» مگر این‌گونه نیست که مدیران ادعا کرده‌اند پیام‌ها صرفا در مبدا و مقصد قابل دسترسی هستند و به صورت رمزنگاری شده منتقل می‌شوند و کسی از محتوای آنها خبردار نیست؟
زمانی که دانشگاه دانشجویان را موظف به استفاده از نرم‌افزاری می‌کند، پیش‌فرض آن است که جنبه امنیتی استفاده از نرم‌افزار قبلا بررسی شده است و دانشجویان نیز با تکیه بر اعتمادی که به دانشگاه دارند، اطلاعات شخصی خود را در اختیار اپلیکیشن قرار می‌دهند؛ ولی عملکرد آیگپ در این زمینه به صورت کاملا شفاف ناقض حقوق کاربران قلمداد می‌شود؛ زیرا علاوه بر تمام این مواردی که برشمرده شد؛ برای نصب این اپلیکیشن دسترسی‌هایی مانند؛ مکان جغرافیایی، کارت حافظه و میکروفون و حتی مواردی فراتر مانند اطلاعات اتصال کاربر به وای‌فای، دسترسی به تنظیمات بلوتوث و نیز تنظیم یا پاک کردن محتوای روی حافظه نیز از آنها درخواست می‌شود.
افزون بر مساله نقض حریم خصوصی، ناکارآمدی این پیام‌رسان را می‌توان از خلال پیام‌های بسیاری دریافت که در گوگل‌پلی در قسمت نظرات کاربران ارسال شده است:
«این اپلیکیشن دائم هنگ می‌کنه و بعد باعث هنگ گوشی هم می‌شه! پیام‌ها رو یا نمی‌فرسته یا چندتا چندتا می‌فرسته! اونهایی رو هم که نمی‌تونه ارسال کنه، همیشه در بخش پایین پیام‌ها در حال لود شدن باقی می‌مونه و رو اعصاب آدمه! به‌جز سازنده گروه، کسی دسترسی به قفل گروه نداره! یعنی ادمین هم دسترسی نداره. کپی و پیست کردن همیشه با مشکل همراه است و گاهی باید چندین بار تلاش کرد.»
«با عرض معذرت یکی از بدترین پیام‌رسان‌های داخلی هست این برنامه، چون برای سر کار مجبورم از این استفاده می‌کنم وگرنه وایبر خدابیامرز! که چندین ساله منسوخ شده، صد برابر بهتر از این هست! لیست دلایل من: پیام‌ها یکی در میون ارسال می‌شه و پیام خطادار همیشه در قسمت پایین چت می‌مونه و پاک نمی‌شه، سرعت ارسال داده و دانلود با اینکه سرور داخل هست و من هم سرعت بالایی دارم، در حد دایل آپ هست؛ بارها شده همکاران برای من چیزی ارسال کردن و نه در دسکتاپ و نه در گوشی نوتیفیکیشن نیومده یوآی و یوایکس (رابط کاربری) برنامه هم که اصلا مناسب نیست.»
استفاده از تکنولوژی برای ارتقای نظام آموزشی دیجیتال تلاشی ارزشمند محسوب می‌شود؛ با این همه به نظر می‌رسد دانشگاه آزاد بعد از گذشت بیش از یک سال از همه‌گیری کرونا نه‌تنها در این حوزه دستاوردی نداشته و در زمینه ارائه خدمات آموزشی موفق نبوده است؛ بلکه شیوه تعامل با ابزارهای آنلاین را در راستای اهداف خود و نه خدمت به دانشجویان به کار گرفته است.
در نمونه دیگر، در سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ سامانه آموزشی «دان» که «با هدف ارتقاء کیفیت آموزش مجازی ارائه شده به دانشجویان و تسهیل روند تدریس اساتید» راه‌اندازی شده است؛ نه‌تنها با مشکلات اساسی کاربری مانند قطعی پی‌درپی، عدم امکان ورود به سامانه، نارسایی سرویس ارسال و دریافت پیام و … روبه‌روست؛ بلکه از این امکان تکنولوژیک برای «گروگان‌گیری مالی» استفاده کرده است؛ به این شکل که اگر دانشجو شهریه خود را پرداخت نکرده باشد، اجازه حضور در کلاس‌های آنلاین درسی را نخواهد داشت؛ این در حالی است که مطابق اصول و ضوابط دانشگاه آزاد، دانشجویان تا زمان دریافت کارت امتحانات فرصت دارند تا شهریه خود را پرداخت کنند. اما هم‌اکنون حتی در صورت پرداخت شهریه بعد از ۲۴ ساعت دانشجویان اجازه استفاده از کلاس‌های درسی را خواهند داشت. استفاده از این اهرم فشار برای دریافت شهریه قبل از موعد دانشجویان مایه ابراز نارضایتی فراوان آنها شده است. صدف دانشجوی دانشگاه آزاد کرمان تجربه خود از آموزش آنلاین در دوران همه‌گیری کرونا را این‌چنین بیان می‌کند:
«برگزاری کلاس‌های ما با مشکلات اساسی روبه‌روست و گاهی سامانه دان باز نمی‌شود و باید چند ساعت قبل از شروع کلاس برای وارد شدن به سامانه تلاش کنیم و گاهی در طول کلاس چندین بار قطع می‌شود. درحالی‌که دانشگاه در مورد این مشکلات پاسخ‌گو نیست و حداقل سرویس‌های آموزشی آنلاین را هم فراهم نکرده، چند وقت پیش بنری در دانشگاه نصب کرده بودند که در آن نوشته شده بود؛ «ویروس کرونا ثابت کرد زنی که با ماسک می‌تواند نفس بکشد قادر است با حجاب نیز نفس بکشد.» ما برای تحصیل و درس هزینه می‌کنیم؛ دوست داریم از امکانات پیشرفته امروزی همانند جاهای دیگر دنیا استفاده کنیم ولی اتفاقی که در عمل رخ می‌دهد آن است که معلوم نیست پول‌های ما خرج چه چیزهایی می‌شود؟ آیا بهتر نیست به‌جای هزینه برای تحمیل سبک زندگی موردنظرشان به زیرساخت‌های تکنولوژی بیشتر اهمیت دهند و برای دسترسی آسان‌تر ما به امکانات آموزشی تلاش کنند؟»
منشر شده در ایندیپندنت فارسی
بدون دیدگاه